Rationele herkenning vs emotionele erkenning – de therapeut of de groep als spiegel voor je gewaarzijn

'Niemand begrijpt mij.' Voor mij (Cathy) zit een 19jarige student geneeskunde. Hij verbijt zijn tranen. 'Ik heb zoveel stress voor dit komend academiejaar en 't enige wat iedereen me zegt, is dat ik toch al bewezen heb dat ik het kan, dus dat 't wel zal lukken.' Het afgelopen jaar was geen evidentie, de korte ziekenhuisstage en zijn kotgenoten zorgden voor het enige live contact. 'Ik heb me kapot gewerkt en heb niet het gevoel dat dit genoeg gezien wordt, laat staan dat het zich uit in mijn punten. Ik mag dan wel voor alles geslaagd zijn, niemand ziet wat het mij gekost heeft.' En dan houdt ie zijn tranen niet meer. Hij kijkt weg van mij en neemt een zakdoek. 'Het is echt een klotejaar geweest,' beaam ik. 'En da's moeilijk onder woorden te brengen. Jammer dat anderen het met hun woorden van goed bedoelde steun niet lijken te voelen hoe die stress je nu terug parten speelt.' Hij knikt en glimlacht.

'De eerste dag dat ik hier kwam, ben ik letterlijk weggelopen in de pauze. Help, dacht ik, als het horen van al dit leed van iedereen me gaat moeten helpen in mijn herstel, ik ga hier nooit beter van worden, dacht ik.' Aan het woord is een jongedame die haar studies moest on hold zetten omwille van haar depressie. Ze rondt vandaag haar groepstherapeutisch behandeltraject af na 3 maanden en schreef zich gisteren in voor een nieuwe studie. 'En nu sta ik hier, ik voel pas echt de laatste 2 weken hoe alles aan mijn binnenkant verschoven is. Ik voel zoveel meer rust. En vertrouwen. Weet je, alles passeert, de tijd, de last, de vertwijfeling. En ik, ik blijf gewoon staan.' Een spontaan applaus van de haar omringende groepsleden. Ik kan enkel glimlachen, heel breed van onder mijn mondmasker, zodat mijn ogen meelachen.

Beide situaties doen me denken aan een workshop met Michael White in Antwerpen ooit, het jaar voor hij te vroeg voor elk mens en zeker eentje met zoveel voelend talent deze aardbol verliet. In de gefilmde therapiesessies trof me vooral zijn persoonlijke, enthousiaste, geëngageerde manier van werken. Hij zette letterlijk zichzelf in in een poging de last van de patiënt te externaliseren. Daarnaast gaf zijn outsider witness protocol me een kader waarin ik iets van kracht herkende van een groep. Groepsleden en groepsdynamiek heeft de kracht door iemand te bewegen van vastzitten in emotionele last naar groeien in emotionele kracht. 'ja, dat ken ik, ik heb zelf...' deze vorm van herkenning kan deugd doen, maar draagt weinig bij tot een innerlijke beweging. Rationeel kaderen, inzicht in wat er gebeurt, welke patronen de symptomen lijken te verraden, doet veel. Groepsleden kunnen daarnaast een spiegel zijn en een context waarin letterlijk en figuurlijk nieuwe bewegingen/patronen ontstaan. Groepsleden zijn naar mijn ervaring de bevoorrechte getuigen bij uitstek.

De subtiele kracht van een groep zie ik (Kelly) dankzij mijn nieuwe job in T'hus dagelijks gebeuren. Het is mooi om te zien hoe lotgenoten elkaar kunnen liften. Herkenning en erkenning doen de andere in beweging komen. Dan leun ik achterover en glimlach... 'mission complete' denk ik dan. Na mijn therapeutisch traject was ik zelf nog erg zoekend naar herkenning. Hoe zinvol het werk van mijn therapeuten ook was, het vulde dit specifieke tekort niet op.

Zo kwam ik op het idee om een lotgenotengroep te starten. Niet om samen de 'wie-wat-waar-hoe' van ieders trauma te bespreken, maar hoe gaan we er dagdagelijks mee om. Wat doen we met de gevoelens, de mindere dagen, de soms nog pijnlijke herinneringen die ons overspoelen. De groep zette dit jaar zijn 6de jaargang in, ook hier merken we hoe mensen kunnen verschuiven in betekenis, betekenis ten opzichte van zichzelf. Hoe betekenisvol het is zijn eigen ervaringskennis te kunnen spiegelen aan die van de andere en dit zo te gaan implementeren in je dagelijks functioneren. Ik blijf er voor staan dat lotgenotencontact zo waardevol kan zijn in iemands groeiproces na therapie.

Als ik met mensen in gesprek ga, hoor ik vaak hetzelfde: 'Ik kan het niet alleen, ik val in een zwart gat, ik heb de kapstokken gekregen maar hoe moet het verder.' Een lotgenotengroep kan hierin zeer zinvol zijn. Een therapeutisch traject volgen en implementeren gaat niet zonder slag of stoot. Het vraagt ook veel tijd om je nieuwe patronen eigen te maken.

De emotionele erkenning die lotgenotengroepen teweeg kunnen brengen is me van kleins af meegeven. Wekelijks zag ik mijn vader naar de AA gaan op maandagavond. Hij keek hier een hele week naar uit, toen ik hem op latere leeftijd vroeg waarom dit voor hem zo belangrijk was, zei hij me: 'die mensen hebben net als ik elke dag een gevecht aan te gaan. Een gevecht dat me niet fysiek moe maakt, maar mijn gedachten en mijn gevoel worden er moe van. Dat ik daar kan horen dat ik niet de enige ben, dat ik er kan voor zorgen dat anderen dit gevecht niet alleen moeten voeren, helpt me mijn eigen gevecht vol te houden! Ze snappen dat ik soms zin heb om te drinken, ze weten hoe het voelt! Door hun aanwezigheid kan ik volharden en aanvaarden wat ik niet kan veranderen.'

Een groot deel van de betekenis van mijn job als ervaringswerker steunt op dezelfde fundamenten waar hij in zijn herstel voor stond. En ook al is hij er niet meer letterlijk om voor mij te supporteren, ik voel en weet ook dat hij heel fier zou zijn.